پوشش‌های محافظتی چیست؟ کاربرد، ویژگی و انواع آن

سطوح مختلف در معرض عوامل مخرب متعددی مانند فرسایش، خوردگی، ضربه قرار دارند. برای محافظت از این سطوح و افزایش طول عمر آن‌ها، از پوشش‌های محافظتی استفاده می‌شود. این پوشش‌ها مانند سپر عمل می‌کنند و با ایجاد لایه‌ای بر روی سطح، مانع از نفوذ عوامل مخرب به آن می‌شوند.

پوشش‌های محافظتی چیست؟

لایه‌ای از مواد که پوششی بر سطح اشیاء هستند تا از آن‌ها در برابر عوامل مخرب مانند خوردگی، سایش، مواد شیمیایی، رطوبت و اشعه UV محافظت کنند. این پوشش‌ها می‌توانند در صنایع مختلف از جمله ساختمان، خودرو، هوافضا و صنعت نفت و گاز مورد استفاده قرار گیرند. این پوشش ها شامل رنگ‌ها و لاک‌ها، پوشش‌های فلزی، پوشش‌های پلیمری و پوشش‌های سرامیکی می باشند.

انواع پوشش‌های حفاظتی صنعتی

پوشش‌های حفاظتی را می‌توان بر اساس کاربرد و جنس به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد. رایج‌ترین انواع این پوشش‌ها عبارتند از:

• پوشش‌های محافظتی فلزی: گالوانیزه، رنگ اپوکسی، کروم
• پوشش‌های محافظتی پلیمری: رنگ‌های اکریلیک، رزین اپوکسی، عایق‌های رطوبتی
• پوشش‌های محافظتی سرامیکی: لعاب، پوشش‌های نسوز

رنگ های صنعتی به عنوان پوشش های حفاظتی، نقش مهمی در صنایع مختلف ایفا می کنند و با ایجاد لایه ای محافظ بر روی سطوح، از آنها در برابر عوامل مخرب مانند خوردگی، سایش، مواد شیمیایی، حرارت و رطوبت محافظت می کنند. این رنگ ها عبارتند از:

1. رنگ صنعتی اپوکسی
2. رنگ صنعتی پلی پورتان
3. رنگ صنعتی کولتاژ اپوکسی
4. رنگ صنعتی پایه حلالی
5. رنگ صنعتی پایه آب
6. رنگ صنعتی بدون حلال
7. رنگ صنعتی آستر
8. رنگ صنعتی میانی

در اینجا به بررسی برخی از متداول ترین انواع رنگ های صنعتی می پردازیم:

1. رنگ صنعتی اپوکسی

این نوع رنگ به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی، مواد شیمیایی و سایش، یکی از پرکاربردترین رنگ های صنعتی است. اپوکسی، نوعی رزین پلیمری با خواص منحصر به فرد، به عنوان یکی از قدرتمندترین و کارآمدترین پوشش‌های محافظتی شناخته شده است.

به دلیل چسبندگی فوق‌العاده به سطوح مختلف، از جمله بتن، فلز، چوب و پلاستیک، به عنوان یک پوشش‌ایده‌آل عمل می‌کند. این ماده در برابر سایش و خراشیدگی بسیار مقاوم بوده و به مرور زمان کیفیت خود را حفظ می‌کند.

پوشش‌های محافظتی اپوکسی در برابر طیف گسترده‌ای از مواد شیمیایی، اسید‌ها، باز‌ها و حلال‌ها مقاوم هستند و این ویژگی، آن را به گزینه‌ای مناسب برای استفاده در محیط‌های صنعتی و پر رفت و آمد تبدیل می‌کند.

رنگ اپوکسی در دو نوع دو جزئی و تک جزئی موجود است. اپوکسی تک جزئی، به راحتی و بدون نیاز به مخلوط کردن با هیچ ماده دیگری قابل استفاده است. اپوکسی تک جزئی معمولاً برای کاربرد‌های خانگی مثل کفپوش اپوکسی سه بعدی استفاده می‌شود. اپوکسی دو جزئی، از دو جزء رزین و سخت‌کننده تشکیل شده است که باید قبل از استفاده با هم مخلوط شوند. مقاومت و دوام بالاتری نسبت به اپوکسی تک جزئی دارد و برای کاربرد‌های صنعتی مناسب می‌باشد.

2. رنگ صنعتی پلی اورتان

رنگ های پلی اورتان از نظر انعطاف پذیری، مقاومت شیمیایی و UV، مقاومت در برابر سایش و ضربه، برتری دارند. این نوع رنگ ها برای پوشش سطوح فلزی، چوبی، پلاستیکی مناسب هستند، در دو نوع حلال پایه و آب پایه موجود هستند. رنگ های پلی اورتان حلال پایه بوی تندی دارند و برای استفاده در فضای باز مناسب تر هستند. رنگ های پلی اورتان آب پایه بوی کمتری دارند و برای استفاده در فضای داخلی مناسب تر هستند. در بازار در دو نوع عایق پلی اورتان رنگی و عایق پلی اورتان شفاف شناخته می شوند.

3. رنگ صنعتی کولتاژ اپوکسی

این نوع رنگ عایق الکتریکی بسیار قوی بوده و برای سطوحی که در معرض ولتاژ بالا هستند، مانند ترانسفورماتورها و ژنراتورها، استفاده می شود. رنگ کولتاژ اپوکسی از رزین اپوکسی، پیگمنت های ضد الکتریسیته ساکن و افزودنی های دیگر تشکیل شده است. این نوع رنگ در برابر رطوبت، مواد شیمیایی و خراش نیز مقاوم است.

4. رنگ صنعتی آستر

آستر اولین لایه ای است که روی سطح اعمال می شود و به چسبندگی بهتر رنگ نهایی به سطح کمک می کند. انواع مختلفی از آسترها مانند آستر اپوکسی، آستر زینک فسفات و آستر پلی اورتان وجود دارد. انتخاب نوع آستر مناسب به جنس سطح و نوع رنگ نهایی بستگی دارد.

ویژگی‌های پوشش‌های حفاظتی

پوشش های حفاظتی انواع مختلفی دارند مانند رنگ های محافظتی، پوشش های محافظتی اپوکسی یا پوشش های محافظتی بتن و هر کدام ویژگی های خاص خود را دارا هستند. با این حال، به طور کلی می توان گفت که تمام پوشش های حفاظتی باید از ویژگی های زیر برخوردار باشند:

• مقاومت، در برابر عوامل مخرب محیطی مانند رطوبت، اشعه UV، مواد شیمیایی، سایش و ضربه همچنین مقاومت در برابر خوردگی و زنگ زدگی و رشد میکروارگانیسم ها و باکتری ها
• چسبندگی قوی به سطح مورد نظر و عدم پوسته پوسته شدن و جدا شدن از سطح
• انعطاف پذیری کافی برای سازگاری با تغییرات دمایی و حرکات سطح
• کاربرد آسان در اجرا و اعمال بر روی سطح و زمان خشک شدن سریع
• ایمن و غیر سمی و بدون ضرر برای سلامتی انسان و محیط زیست
• ظاهر زیبا و جذاب

علاوه بر این ویژگی های کلی، برخی از پوشش های حفاظتی ممکن است دارای ویژگی های خاص دیگری نیز باشند، مانند:

• مقاومت در برابر آتش، برای محافظت از سطوح در برابر آتش سوزی
• مقاومت الکتریکی، برای محافظت از سطوح در برابر جریان الکتریکی
• عایق حرارتی، برای حفظ دمای مطلوب در محیط

کاربرد‌های پوشش‌های محافظتی

پوشش‌های محافظتی کاربرد‌های بسیار متنوعی دارند و در صنایع مختلف از جمله صنعت، ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. در صنعت، پوشش‌های محافظتی برای محافظت از تجهیزات، لوله‌ها و سازه‌ها در برابر خوردگی، فرسایش و ضربه استفاده می‌شوند.

این پوشش‌ها می‌توانند در بسیاری از صنایع اعم از صنایع نفت و گاز، صنایع شیمیایی، صنایع خودروسازی، صنعت دریایی، صنایع فلزی و معدنی مورد استفاده قرار بگیرند. در ساختمان، برای محافظت از نمای ساختمان، سقف، کف در برابر عوامل جوی و فرسایش استفاده می‌شوند.

برای مصارف خانگی نیز برای محافظت از لوازم خانگی، مبلمان، اسباب و اثاثیه در برابر رطوبت، ضربه و خراش استفاده می‌شوند.

به عنوان مثال از این پوشش‌های حفاظتی اپوکسی، بتن همچنین عایق‌ها در ساختمان برای کاهش انتقال حرارت از یک سطح به سطح دیگر به کار می‌روند، که می‌تواند به محافظت از نمای ساختمان در برابر تغییرات دما کمک کند. یا این نوع پوشش‌ها برای محافظت از سطوح خارجی ساختمان در برابر اثرات مضر اشعه‌های ماوراء بنفش خورشید مورد استفاده قرار می‌گیرند. کاربرد‌های پوشش‌های محافظتی اپوکسی عبارتند از:

• سطوح صنعتی: در سطوح صنعتی مانند کارخانه‌ها، انبار‌ها، گاراژ‌ها و اسکله‌ها از کفپوش اپوکسی کارگاه تولیدی صنعتی استفاده می‌شود.
• سطوح مسکونی: مانند کفپوش‌ها، دیوار‌ها، کابینت‌ها و پیشخوان‌ها نیز کاربرد فراوانی دارد.
• سازه‌های خارجی: استخر‌ها، مخازن، پل‌ها یا در فرودگاه‌ها از کفپوش اپوکسی آشیانه هواپیما استفاده می‌گردد.

نتیجه‌گیری

پوشش‌های محافظتی نقشی حیاتی در حفظ و نگهداری از سطوح مختلف در برابر عوامل مخرب ایفا می‌کنند. با انتخاب و استفاده صحیح از این پوشش‌ها می‌توان طول عمر سطوح را افزایش داد، به آن‌ها ظاهری زیبا بخشید و از آن‌ها در برابر آسیب‌های مختلف محافظت کرد.